Het is begrijpelijk dat banken die grote kosten maken voor het parkeren van gelden bij de Europese Bank, deze kosten doorberekenen aan cliënten. Het is sympathiek dat particulieren hierbij worden ontzien. Slechts bij een hoog saldo op een privérekening wordt ook aan hen een negatieve rente in rekening gebracht.
Een artikel van Jasper Nobel
Toch betalen ook gewone particuliere cliënten binnenkort negatieve rente aan de banken. Dat is vanaf 1 april het geval bij de koop van een woning, het afsluiten van een hypotheek of de uitkering van een erfenis indien het geldverkeer verloopt via de notaris. Deze houdt geld van cliënten apart op een speciale derdengeldenrekening. Dit gaat bijvoorbeeld om de waarborgsom die na het kopen van een huis wordt gestort, meestal 10 % van de koopsom. Kort voordat het huis wordt overgedragen wordt ook de rest van de koopsom (gemiddeld enkele tonnen) op de derdengeldenrekening van de notaris gestort. Vaak wordt dit bedrag door de bank van de koper gestort en zal er een hypotheekrecht worden gevestigd. Pas nadat de getekende akten volledig zijn verwerkt via het Kadaster, mogen de gelden uitgekeerd worden. De verkoper van het huis (overwaarde) en de bank van de verkoper (verstrekte lening) krijgen dan hun geld.
Derdengeldenrekening
De notaris ontvangt het geld dus op de derdengeldenrekening waarvan het saldo voor een groot gedeelte toebehoort aan particulieren. Het geld van verschillende cliënten samen leidt tot een hoog saldo en daarover wordt straks negatieve rente in rekening gebracht. Voorlopig lijkt een bedrag van één miljoen euro per rekening te worden vrijgesteld van de heffing van negatieve rente. Maar een notaris zal vaak een groter saldo in beheer hebben. Al enkele jaren wordt over de derdengelden aan notarissen geen rente betaald door de bank en daardoor vergoedt de notaris geen rente meer aan cliënten.
Negatieve rentekosten
De notaris kan en mag de negatieve rentekosten niet compenseren. Wie een huis koopt zal dus binnenkort meer dan de koopprijs moeten storten. Het gestorte bedrag bij de notaris neemt door de negatieve rente immers dagelijks af. De gelden zullen tijdens het verwerken van de akten bij het Kadaster telkens enkele dagen worden beheerd door de notaris.
Op het moment van ondertekenen van de leveringsakte is het door de koper gestorte bedrag niet meer voldoende om de verkoper de afgesproken koopsom te betalen. Is er bij een overdracht van een woning te weinig saldo aanwezig dan kan de overdracht niet doorgaan. Pas als de koper of de bank als kredietverstrekker de gestorte koopsom heeft aangevuld kan de akte alsnog worden getekend. Het is ook mogelijk dat de verkoper de rentekosten voor zijn rekening neemt. Het verschuiven van de overdracht (dat zal waarschijnlijk vaker gaan voorkomen) veroorzaakt dus ook bij de bank extra administratieve handelingen en kosten. De nota’s van de banken en van de notarissen (waarop ook de rente wordt verrekend) zullen bij het verschuiven van de overdracht moeten worden aangepast. Soms moet het reeds ontvangen geld van de bank weer worden teruggeboekt en opnieuw worden opgevraagd.
Mogelijke oplossing
Wat zou kunnen bijdragen aan een oplossing van dit probleem? Niet alle saldi op de notariële derdengeldenrekening behoren toe aan particulieren. De bank kan de twee soorten derdengeldenrekeningen aanbieden. Een voor het geldverkeer verbonden aan erfenissen en particuliere woningen en een voor overige (zakelijke) transacties. Alleen op de laatste rekening wordt negatieve rente in rekening gebracht.
Op deze manier kunnen banken daadwerkelijk alle particulieren ontzien bij het berekenen van negatieve rente. Dit is ook in het belang van de banken, omdat overdrachten en hypotheken dan zonder vertraging en extra administratie kunnen worden uitgevoerd.
Het is nog geen april. Er is dus nog tijd voor overleg tussen de Nederlandse Vereniging van Banken en het notariaat. Ik hoop op een positieve uitkomst!
Dit artikel is eerder verschenen in het Nederlands Dagblad op zaterdag 29 februari 2020.