Regel dit met de zogenoemde ‘uitsluitingsclausule’!
Het vermogen dat u aan uw kind schenkt of nalaat (ook wel zijn ‘verkrijging’ genoemd) wordt in sommige gevallen bij een echtscheiding automatisch gedeeld met de echtgenoot van dat kind. Dit komt doordat de verkrijging dan in de gemeenschap van goederen van het kind valt. Als echtgenoten immers getrouwd zijn in gemeenschap van goederen, hebben zij afgesproken om alles samen te delen, dus ook dit soort verkrijgingen tijdens het huwelijk worden dan gedeeld. Dit is wettelijk geregeld voor alle huwelijken van vóór 1 januari 2018, want daarna is de wet veranderd (zie over de gemeenschap van goederen ook Met Recht Geregeld 2020-2). Om dit ongewenste gevolg te voorkomen, kan bij een schenking of in een testament een uitsluitingsclausule (ook wel bekend als ‘privéclausule’) worden opgenomen. Met een uitsluitingsclausule bepaalt u dat de verkrijging van uw kind niet in de huwelijksgemeenschap valt en dus van het kind privé blijft. Een uitsluitingsclausule kunt u ook maken als u geld wilt schenken of nalaten aan andere personen (bijvoorbeeld uw broer of zus) en wilt dat dit geld van die persoon privé blijft. In dit bericht leest u hoe u een uitsluitingsclausule kunt maken.
Hoe kun je een uitsluitingsclausule
verbinden aan een schenking of erfenis?
Privéclausule bij een schenking
Als je schenkt, kun je dus regelen dat degene die van jou iets krijgt, dit in privé krijgt. Als je dit wilt regelen, moet dit direct bij de schenking gebeuren, dit kan niet alsnog op een later moment. Als de schenking bij de notaris wordt vastgelegd, zal de notaris u altijd informeren over de mogelijkheid van een uitsluitingsclausule, zodat deze clausule in de notariële schenkingsakte kan worden opgenomen.
Vaak gaan mensen echter niet bij de notaris langs voor een schenking. Het bedrag wordt bijvoorbeeld via internetbankieren overgemaakt aan een kind. Hoe bepaalt u dan dat de schenking niet in de huwelijksgemeenschap van het kind mag vallen?
Dit kan heel eenvoudig, door in de omschrijving van de overboeking het woord ‘privéclausule’ op te nemen. Adviseer uw kind vervolgens om het dagafschrift of de print met die omschrijving goed te bewaren, zodat hij kan bewijzen dat de uitsluitingsclausule bij de schenking is overeengekomen.
Tip
Maak nooit een schenking over op een gemeenschappelijke rekening van uw kind en zijn partner, maar op zijn of haar eigen (privé-)rekening. Dit heeft onder meer te maken met de regels in verband met beslag en faillissement.
Bedenk dat dit alles niet alleen van toepassing is op een schenking van een geldbedrag, maar dat het ook geldt als u het kind op een andere manier bevoordeelt. Bijvoorbeeld door aan hem iets te verkopen tegen een te lage prijs.
Privéclausule bij een erfenis
Voor het vermogen dat u aan een kind wilt nalaten kan de uitsluitingsclausule alleen in een testament worden opgenomen. Uw adviseur of notaris zal u hierop wijzen.
Tip
Ook wanneer het kind op huwelijksvoorwaarden en dus niet in gemeenschap van goederen is gehuwd, kan het maken van een uitsluitingsclausule van groot belang zijn. Huwelijksvoorwaarden kunnen namelijk tijdens het huwelijk door de echtgenoten alsnog worden gewijzigd, in bijvoorbeeld een algehele gemeenschap van goederen.
‘Zachte uitsluitingsclausule’: voor wanneer het huwelijk eindigt door overlijden
Veel huwelijken eindigen niet door ruzie (echtscheiding), maar door overlijden. Achteraf blijkt dan soms dat de uitsluitingsclausule niet nodig was geweest. De uitsluitingsclausule kan nadelig zijn voor eventueel te betalen erfbelasting. Als het kind namelijk getrouwd is in een (algehele) gemeenschap van goederen en eerder dan zijn echtgenoot overlijdt, is zijn erfenis groter dan de helft van de gemeenschap (omdat de schenking of erfenis die het kind eerder heeft ontvangen volledig in zijn erfenis valt). Hierdoor moeten de erfgenamen van het kind (vaak is dat zijn partner!) meer erfbelasting betalen dan in de situatie dat er geen uitsluitingsclausule zou zijn gemaakt. Daarom wordt vaak een zogenaamde ‘zachte uitsluitingsclausule’ gemaakt, waardoor de verkrijging van het kind alleen privé blijft als het huwelijk eindigt door echtscheiding en niet als het huwelijk eindigt door overlijden.
Schenkingen en erfenissen aan iemand die getrouwd is na 1 januari 2018 blijven automatisch privé
Per 1 januari 2018 is de wet veranderd, waardoor huwelijken die op of na deze datum zijn gesloten automatisch een zogenaamde ‘beperkte’ gemeenschap van goederen kennen. Meer informatie over deze nieuwe regeling en het verschil met de oude regeling (de ‘algehele gemeenschap van goederen’) is te vinden in Met Recht Geregeld 2020-2.
De wetswijziging betekent voor huwelijken die zijn gesloten vanaf 1 januari 2018, dat erfenissen en schenkingen automatisch buiten een huwelijksgemeenschap vallen. Voor huwelijken die zijn gesloten vóór de wetswijziging (dus vóór 1 januari 2018), blijft de oude regeling van toepassing en vallen erfenissen en schenkingen dus automatisch in de gemeenschap, tenzij een uitsluitingsclausule is gemaakt.
Voor huwelijken gesloten na 1 januari 2018 geldt ook het nadeel zoals hierboven geschetst: het kind dat iets erft of geschonken krijgt, is rijker dan het schoonkind en dat kan, als het kind als éérste overlijdt, leiden tot een hogere erfbelasting. Daarom wordt tegenwoordig ook een zogenaamde ‘insluitingsclausule’ gemaakt. Dit houdt in dat de waarde van de schenking of de erfenis toch in de gemeenschap valt als het huwelijk van het kind eindigt door zijn overlijden.
Samenvatting en tip
Wilt u geld schenken of nalaten aan uw kind of aan een ander persoon? Maar mag deze schenking of erfenis niet terecht komen bij zijn of haar echtgenoot? Zorg er dan voor dat u bij de schenking of in uw testament een privé-clausule opneemt; de zogenoemde uitsluitingsclausule. Met een uitsluitingsclausule bepaalt u dat de schenking of erfenis niet in een huwelijksgemeenschap valt en dus van de ontvanger privé blijft.
Laat een schenkingsovereenkomst bij voorkeur opstellen door een notaris of ander deskundig adviseur. Deze zal namelijk ook wijzen op andere aandachtspunten die van belang zijn bij het opstellen van een schenkingsovereenkomst. Een schenker heeft bijvoorbeeld volgens de wet toestemming nodig van zijn echtgenoot voor het doen van een schenking, ook wanneer hij op huwelijksvoorwaarden is getrouwd.
Als u voor uw erfenis wilt regelen dat deze privé blijft van degene die de erfenis ontvangt, dan moet u de uitsluitingsclausule opnemen in uw testament.
Een testament maakt u bij de notaris. De notaris kan u ook informeren en adviseren over de mogelijkheden van de uitsluitingsclausule. Er zijn overigens nog veel meer redenen voor het maken van een testament. Over het belang van een testament leest u meer in Met Recht Geregeld 2020-08 en 2020-09. Een nadeel van dit type huwelijkse voorwaarden is dat hiervoor wel een vorm van administratie nodig is, wat in de praktijk meestal niet gebeurt. Ook kunnen, ondanks het periodieke verrekenbeding, toch grote verschillen in vermogens ontstaan door bijvoorbeeld waardestijgingen die niet door inkomen zijn veroorzaakt. Ten slotte kan het jaarlijks uitkeren van een deel van het overschot aan de andere echtgenoot om allerlei redenen worden vergeten.
Dit artikel is ontleend aan Met Recht Geregeld (www.metrechtgeregeld.nl), product van FBN Juristen.